R U H D O K T O R U

İngiliz uzmanlar bazı çocukların yeni yiyecek tatmaktan neden nefret ettiklerini araştırdı ve sebebinin genler olabileceğini buldu.

Hepimizin bazı yemeklere (özellikle kereviz, enginar, pırasa ve bamya gibi sebzelere), bir dönem (hatta bugün bile!) burun kıvırdığı olmuştur. Kimisi görünüşünden kimisi de kokusundan kaybetmiştir bize göre. Ağzımıza daha koymadığımız bazı yiyeceklerin hâlbuki doğru düzgün tadını bile bilmiyoruz. Peki, tatmaktan niye bu kadar nefret ediyor ve çekiniyoruz? Cevabı genlerde…

University College London’dan Dr. Lucy J. Cooke ve meslektaşları, tek ve çift yumurta ikizleri üzerinde yaptıkları geniş çaplı bir araştırmayla; çocukların yaklaşık yüzde 80’inin aşina olmadıkları yiyeceklerden kaçınmalarının kalıtımsal olduğunu kanıtladı.

“Çocukların yeni yiyecek tatmalarındaki isteksizlik, anne babaylaryla birlikte zayıf yeme alışkanlıklarına sahip olmasıyla tam olarak açıklanamaz;  genlerin de etkisi vardır.” diyen Cooke ve arkadaşlarının ailelere bir de önerisi var: “Tekrar tekrar sunulan bir yiyecek, çocuğun bu yiyeceğe alışmasını ve sonunda sevmesini sağlayabilir.”

Food Neophobia (Yeni yiyecek korkusu)

İnsan ve hayvanların yeni bir yiyecek tatmadaki isteksizliği bilimsel olarak “food neophobia”(yeni yiyecek korkusu) adıyla bilinir. Araştırmacılar American Journal of Clinical Nutrition dergisinde bu kaçınmanın, potansiyel olarak zehirli yiyeceklere maruz kalmayı önlemek için avantaj olabileceğini açıkladı. “Yeni yiyecek tatma korkusu, gıdaların genelde güvenle yenilebildiği günümüzde; özellikle gıda seçiminde, yiyecek ve sebze tüketiminde olumsuz bir etkiyle kendini gösterir”.

Yeni yiyecek korkusuna sahip insanlarda, kalıtımsallığın ve çevrenin etkisini araştırmak için Cooke ve arkadaşları, 8 ila 10 yaşları arasında 5390 ikiz çocuk ve ebeveynlerini gözlemledi. Tek yumurta ikizleri genlerinin yüzde 100’ünü paylaşırken; çift yumurta ikizleri sadece yarısını paylaşıyor. İkizler beraber büyüdüklerinde aynı çocukluğa, eve ve çevreye sahip oluyor. Bu sayede ikizlerle çalışma, araştırmacıların genlerin ve çevrenin etkisini ayırmasına olanak veriyor.

Araştırmacılar tek yumurta ikizlerinin çift yumurta ikizlerine oranla yeni yemek korkusuna olan eğilimlerinde daha çok benzerlik buldu. Bu eğilimlerin yüzde 78’i kalıtımsaldı. Kalan yüzde 22’nin ortak olmayan çevresel faktörler tarafından etkilendiği anlaşıldı.

Ebeveynlerin etkisi yok mu?

Tüm bu sonuçlar, çocuklarda bu davranışın oluşmasında anne ve babanın etkisinin olmadığını, tek nedenin genler olduğunu bizlere göstermiyor. Aksine onların da etkisi mevcut: Ebeveynler çocuklarının ihtiyaçlarının farkına varmadan onlara tek tip beslenme sunuyorsa, çocuklarda bu davranışın gelişmesi kaçınılmazdır.

“Kalıtımın, bu davranışları belirleme gibi kesin bir şartı yok.” diyen bilim adamları, “Araştırmalar gösteriyor ki, çocuk önüne daha çok çıkan yemeği daha çok seviyor.” diyerek anne babalara bir ipucu da veriyor.

Sıksık sunulduğunda yeni yiyecekler alışılmış, beğenilmeyen yiyecekler de beğenilir hale gelir. Fakat kuvvetli derecede yenifobisi olan çocukla bu süreç çok zahmetli geçer. Etkili beslenme tekniklerinin rehberliği ve diğer çevresel faktörlerin modifikasyonu, çocuk beslenmesinde yenifobinin etkisini en aza indirmeye yardımcı olur.

İş yine anne babalara düşüyor. Çocuğun ileriki yaşlardaki beslenme alışkanlıklarının oluştuğu bu dönemde, vücut için son derece önemli olan besinler çocuğa sık sık ve seveceği şekilde sunulmalı.

Yemek seçen çocuk için size birkaç öneri;

• Çocuğa yemekten önce iştahını kapatacak bisküvi meyve suyu gibi gıdalar vermeyin.

• Yemeği ilgisini çekecek şekilde sunun.

• Sevmediği yemeklerden muhakkak bir kaşıkta olsa yemesini sağlayın (sevdiği yemeklere karıştırabilirsiniz).Unutmayın sık yerse tadına alışır.

• Bunu yaparken asla zorlamayın! Yeme davranışlarını kötüleyici sözlerden uzak durun, destekleyici olun.

• Yemeği kendisinin yemesini sağlayın.

Kaynak: Reuters

American Journal of Clinical Nutrition, August 2007

Çeviri: ruhdoktoru.com