R U H D O K T O R U

Medyada (özellikle film ve dizi sektöründe) seri katillerin sansasyonel görüntüleri, ya akıl hastalığı bağlantısıyla zayıflatılıyor ya da Kuzuların Sessizliğindeki yamyam Dr. Hannibal Lecter gibi kaçık fakat zeki olduklarına dair bir izlenim oluşturuluyor. Peki gerçekten seri katiller akıl hastası ya da birer dâhi olabilir mi?

Aslında bu iki mit de doğru değil. Aksine seri katiller daha çok sosyopati ya da daha fazla psikopati gibi antisosyal kişilik bozukluğu sergilerler ki bu da Amerikan Psikiyatri Birliği  APA) tarafından ruhsal hastalık olarak kabul edilmez.

Psikopati ve sosyopati nedir?

2013 APA (Amerikan Psikiyatri Birliği) tarafından yayımlanan, Ruhsal Hastalıkların Tanısal ve İstatiksel El Kitabı’nın son güncellemesine göre (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, DSM-5), psikopati ve sosyopati Antisosyal Kişilik Bozuklukları altında sıralanmakta. Bu bozukluklar aralarında karışıklığa neden olabilecek birçok benzer davranış özellikleri taşıyor. Sosyopat ve psikopatlar için başlıca özellikler şunlardır:

• Yasaları ve ahlaki değerleri göz ardı ederler
• Başkalarının haklarını tanımazlar
• Pişmanlık ve suçluluk hissetmezler
• Şiddet içeren davranışlara karsı eğilim gösterirler

Seri katiller gerçekten akıl hastası mı?

Seri katillerin çok azı için herhangi bir ruhsal hastalık nedeni ile cezai sistemlerde hafifletici sebep söz konusudur. Hukuken deli olarak sınıflandırılması için; kişinin eylem esnasında, bu hareketinin yasalara karşı olduğunu idrak edememesi gerekiyor.

Başka bir deyişle, bir seri katilin hukuken deli olabilmesi için cinayeti isleme esnasında öldürmenin yasal olarak yanlış olduğunu idrak edememesi gerekiyor. Deliliğin legal kategorizasyonu oldukça zorlu ve dar bir alanı kapsadığı için çok az sayıda seri katil buna dahil olabilmekte.

Psikotik seri katiller ise kurbanlarını öldürürken tamamen bunun illegal olduğunun farkındadır. Doğru ya da yanlışı ayırt edebilmeleri suçu işlemelerine engel olmaz. Yakalandıkları zaman yargılanmak için zihinsel olarak yetersiz olduklarına karar verilmesi adına avukatları nadiren deliliği savunmalarında kullanırlar.

Seri katillerin zeka seviyesi

İkinci mit ise son derece yaygın olan seri katillerin “zeki”liğine dair. Popüler kültürde seri katillerin kurnaz ve kriminal olarak dahi olduklarına dair klişe büyük ölçüde televizyon, kitap ve filmler sayesinde medya tarafından inşa ediliyor.

Özellikle Hollywood, Se7en filmindeki John Doe gibi, kaçık zeki katil filmlerini piyasaya sunmakta. John Doe filmde kanun koyucuların hakkından gelip, adaletten kaçınan ve acımasız planında başarılı olan şeytani zeki seri katili canlandırıyor.

Gerçekte ise durum böyle değildir. Gerçek seri katillerin genellikle eşsiz ve sıra dışı entelektüel becerileri yoktur. Hatta yapılan bir araştırmayla seri katillerin IQ’sunun çoğunlukla sınırda ve ortalama zeka üzeri aralığında olduğu görülmüştür. Bu durum genel popülasyonla oldukça tutarlıdır.

Mitin aksine, yüksek zeka seri katilleri başarılı yapmaz. Bunun yerine; obsesyon, titiz planlama ve soğuk kanlılık uzun dönem yakalanmadan fiillerini sürdürmeye olanak verir.

Çeviri: ruhdoktoru.com

Kaynak: Psychology Today

Morton, R.J. 2005. Serial Murder: Multi-Disciplinary Perspectives for Investigators. National Center for the Analysis of Violent Crime. Washington, D.C.: U.S. Department of Justice.